Yıla damgasını vuran koronavirüs pandemisi, kapitalist sisteme ait çarkların dönmeye devam etmesi uğruna daha şimdiden 1.7 milyon insanın hayatına mal oldu.
Salgınla birlikte yönetim acziyeti yaşanıp, tüm sorumluluğun yurttaşların omuzlarına yıkıldığı ülkelerden biri de Türkiye.
SARS-CoV-2
Geride bırakmak üzere olduğumuz 2020, yeni tip koronavirüs pandemisiyle başlayıp, salgın hala dünya genelinde etkisini sürdürmekte. Kendilerini sararak taç oluşturan protein kapsüllerinden dolayı Latince taç anlamına gelen “corona” ismi verilen virüs, insanda etki gösteren koronavirüslerin yedinci çeşidi ve bilimsel adı SARS-CoV-2.
Dünya Sağlık Örgütü, koronavirüsleri hayvanlarda ve insanlarda hastalığa neden olan büyük bir virüs ailesi olarak tanımlıyor. Hayvandan insana ve insandan insana bulaşabilen bu yeni koronavirüs, aralık 2019’da Çin’in Hubey eyaletine bağlı Vuhan kentinde görülmeye başlanmadan önce bilinmiyordu.
Virüsün Vuhan’daki balık pazarında satılan yarasalardan insanlara bulaştığı yönünde teoriler ortaya atılsa da, bu bilgiyi doğrulayacak netlikte araştırma sonuçları ortaya konulamadı.
Çok kısa süre içerisinde dünyanın dört bir yanına yayılan virüsün görülmediği ülke kalmadı. Kovid-19 görülen ülke ve bölgelerdeki vakalara ilişkin güncel verilerin derlendiği “Worldometer” internet sitesine göre, dünya genelinde virüs nedeniyle bugüne dek 1 milyon 718 bin 154 kişi yaşamını yitirdi. Vaka sayısı 77 milyon 718 bin 154 kişiye çıkarken, virüs saptanan 54 milyon 593 bin 397 kişi de sağlığına kavuştu.
Sağlığın yanı sıra sosyal ve ekonomik bir dizi sonuçlarla dünyayı tehdit etmeyi sürdüren salgın, Türkiye başta olmak üzere birçok ülkelerin bugüne dek ‘çok iyi’ diyerek övündükleri sağlık sistemlerinin aslında kumdan kale olduğunu da net bir şekilde gözler önüne serdi.
Buna rağmen, terk edilmeyen kapitalist sistem mantığı ile neredeyse tüm ülkeler pandeminin başından bu yana “ben daha başarılıyım” yarışına girmiş durumda.
Türkiye’den koronavirüs için önlemler: Dua ve Sabır
Diğer ülkelerden biraz farklı olarak Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye’deki bu “başarı” öyküsünü önceleri pandemiyi inkâr ederek başlattı. Bakan Koca, 11 Mart’a görülen ilk vakayı duyurduğu basın toplantısında, “Bir veya birkaç vaka salgın olarak görülmemelidir… bir hasta topyekûn risk değildir…Ülkemizde yayılmayı önleyici tedbirler alınmıştır…. Sağlık personeli ve hastane hazırlıkları çok önceden bitirilmiştir” dedi.
İlk vaka açıklandıktan sonra iktidar tarafından yurttaşlara yönelik peş peşe “kendi OHAL’inizi ilan edin”, “gönüllü karantina” çağrıları yapıldı. Türkiye’nin pandemiye hazırlıksız yakalandığı, şeffaflığın olmadığı tartışmalarının başladığı süreçte ise AKP’li Cumhurbaşkanı Tayip Erdoğan, “dua ve sabırla” salgının atlatılacağını ifade etti.
Devlet IBAN paylaştı, yardım istedi
Fakat bu dua ve sabır telkini sonuç vermeyip, vaka sayıları artmaya başladı. Artan vaka sayılarıyla birlikte kimi kısıtlamalara başvurulup, kısmi sokağa çıkma yasakları uygulandı, birçok işyeri kapatıldı. Bu nedenle yüzbinlerce insan işsiz kalmasına rağmen Cumhurbaşkanı Erdoğan, çıkış yolunu açıkladığı “Ekonomi Kalkınma Paketi”nde yer vermediği yurttaştan, başlatılan “Biz bize yeteriz Türkiyem” kampanyası kapsamında İBAN numaralarıyla “destek” istedi.
10 Nisan gecesi, Soylu’nun istifası
Pandemi ile mücadele konusunda sık sık eleştirilen yönetim acziyeti, kendisini en çok 10 Nisan akşamı gösterdi. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, bir öncesinde aldıkları sokağa çıkma yasağını, yasağın başlayacağı 24.00’e iki saat kala açıkladı.
Soylu’nun, “Cumhurbaşkanımızın talimatları doğrultusunda” diyerek açıkladığı yasakla birlikte yurttaşlar, market ve fırınlara akın etti. sosyal mesafenin ortadan kalktığı görüntüler, bu duruma tepki gösteren yurttaşlar tarafından sosyal medyada paylaşıldı. Bu görüntülerin ardından kamuoyundan yükselen tepkiler üzerine Soylu, “istifa ettiğini” duyurdu. Ancak Erdoğan, Soylu’nun istifasına kabul etmedi.
Yaşanan bu yönetim acziyeti ile çıkış yolu olarak salgını halkın omuzlarına yıkma yoluna başvuran iktidar, sağlık, meslek ve emek örgütlerinin uyarılarına rağmen kısıtlamaları kaldırdı. “Kontrollü sosyal hayat” denilen bu yeni dönemle birlikte artık virüsün ulaşmadığı mahalle ve sokak neredeyse kalmadı.
Hastaneler yetersiz kaldı
Kürt illeri başta olmak üzere hastaneler, artan hasta sayısı karşısında yetersiz kaldı. Gelen tepkiler üzerine ‘yeni önlemler alınacak’ havası yaratıldı ancak Soylu’nun 4 Haziran’da hafta sonu için duyurduğu sokağa çıkma yasağını ertesi gün Erdoğan, “gönlüm el vermedi” diyerek kaldırdı. Devamında gelen açıklamalar da birbirini tutmadı. AKP Sözcüsü Ömer Çelik, “Son günlerde ortaya çıkan görüntüler endişe verici” demesine; Sağlık Bakanı Koca yoğun bakım hasta sayısının yükselişte olduğu itirafında bulunmasına rağmen, Cumhurbaşkanı Erdoğan aynı gün düzenlediği basın toplantısında başlattıkları “normalleşme” takvimini daha da genişletti. Bakan Koca da açıklamasından iki gün sonra, semptom göstermeyen temaslı kişilere test yapılmasını durdurdu.
Aralık – 2019
Kovid-19 salgını Aralık 2019 tarihinde Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıktı. Çinli yetkililer, ilk başta ülkenin 11 milyon nüfusa sahip kenti Wuhan’da 41 kişide zatürre benzeri bir hastalık görüldüğünü duyurdu. Ancak daha sonra bunun zatürreye neden olan bir virüs olmadığı anlaşıldı. Yeni bir virüsten kaynaklandığı belirlenen hastalık hızla yayılmaya başladı.
Ocak
1 Ocak: ABD Hastalık Koruma ve Korunma Merkezi, virüsün Wuhan’daki bir deniz ürünleri pazarından kaynaklanıyor olabileceğini açıkladı ve pazar kapatıldı.
7 Ocak: Çinli yetkililer, hastalığın yeni bir virüs çeşidi olduğunu resmen açıkladı. Doğrudan solunum yollarını etkileyen bu virüsün ismi ilk olarak ‘2019-nCoV’ olarak açıklandı. Bu yeni virüs tıpkı SARS ve MERS gibi koronavirüs familyasındandı.
11 Ocak: Hastalık yüzünden gerçekleşen ilk ölüm haberi geldi. 27 Aralık günü Wuhan’daki bir hastaneye kaldırılan 61 yaşındaki bir Çinli hayatını kaybetti.
15 Ocak: Çin’in ardından ilk ölüm Japonya’da gerçekleşti. Böylece koronavirüs vakaları artık Çin sınırını aşmaya başladı.
20 Ocak: Çin’deki üçüncü ölüm vakası gerçekleşirken, virüs Güney Kore’ye sıçradı. Bir gün sonra ise aynı virüs bu kez ABD’de ve Avustralya’da tespit edildi.
30 Ocak: ABD, ilk koronavirüs vakasını açıklarken Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Çin dışında 18 ülkede 98 vaka tespit edildiğini belirtti ve ‘uluslararası kamu sağlığı acil durumu’ ilan etti.
31 Ocak: Türk Hava Yolları, koronavirüs salgını nedeniyle Çin’in Pekin, Guangzhou, Şangay ve Xian şehirlerine düzenlenen uçuşlarını 9 Şubat’a kadar durdurdu.
Şubat
2 Şubat: Çin dışında koronavirüs nedeniyle gerçekleşen ilk ölüm yaşandı. Filipinler’de 44 yaşındaki bir kişi, koronavirüs nedeniyle hayatını kaybetti.
3 Şubat: WHO, koronavirüsün önlenmesinde ya da tedavisinde tavsiye edilebilecek özel bir ilacın henüz olmadığını açıkladı.
7 Şubat: Koronavirüs salgınıyla ilgili ilk uyarıları yapan ve Çin polisi tarafından tehdit edilerek hakkında ‘dedikodu yaymak’ suçlamasıyla soruşturma açılan doktor Li Venliang’ın, koronavirüs nedeniyle hayatını kaybettiği duyuruldu. Aynı gün ajansımıza konuşan WMA Genel Sekreteri Dr. Kloiber, dünyanın tıbbi tedarik sorununa dikkat çekti.
11 Şubat: WHO, çok sayıda ülkede yayılmaya devam eden hastalığı resmi olarak ‘Kovid-19’ ismiyle tanımladı.
15 Şubat: Avrupa’da koronavirüsten dolayı ilk ölüm yaşandı.
23 Şubat: Türkiye, koronavirüsten dolayı İran’a geçişlerin sağlandığı dört sınır kapısını kapattı.
24 Şubat: Çin’in Rusya Büyükelçisi Zhang Hanhui, koronavirüsü için aşının bulunduğunu ancak piyasaya çıkması için son testlerinin yapılmasının beklendiğini duyurdu.
26 Şubat: Koronavirüs, Türkiye ile sınırı olan Gürcistan ve Yunanistan’a da sıçradı. Aynı gün sınır bölgesinde sahra hastaneleri kuruldu.
27 Şubat: Sağlık, meslek ve emek örgütleri koronavirüsten korunma reçetelerini paylaştı.
29 Şubat: Türkiye ile İtalya, Güney Kore ve Irak arasında gidiş-geliş tüm yolcu uçuşları durduruldu.
Mart
2 Mart: Bakan Koca, koronavirüs’ün ortaya koyduğu tablo ile kamuoyundaki paniğin orantılı olmadığını ifade etti.
11 Mart: WHO, Kovid-19’u pandemi olarak ilan etti. Halka, ‘panik yapmayın’ diyen Bakan Koca ise, 10 Mart’ı 11 Mart’a bağlayan gece saat 00.30’da Türkiye’deki ilk koronavirüs vakasını resmen açıkladı ve ‘risk ciddi’ dedi. Koca’nın açıklamasının ardından koronavirüs ile ilgili sosyal medyada yapılan paylaşımlarla ilgili soruşturma başlatıldı.
12 Mart: Bir dizi önlem aşamalı olarak devreye sokuldu. İlk ve orta dereceli okulların tatil edilmesinden seyahat sınırlamasına, eğlence yerleri, kafe, kuaför, spor salonlarının kapatılması, 20 yaş altı ve 65 yaş üstüne sokağa çıkma yasağına kadar bir dizi önlem yaşama geçirilmeye başlandı. Ayrıca 30 büyükşehir ve Zonguldak’ta hafta sonları ve resmi tatillerde sokağa çıkma yasağı getirildi.
13 Mart: Sağlık Bakanlığı tarafından ikinci vaka açıklandı, 81 ilden sadece 16 ilde koronavirüs testinin yapılacağı hastanelerin olduğu bildirildi. Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, koronavirüs tedbirleri kapsamında cezaevindeki tüm görüşlerin yasaklandığını duyurdu.
14 Mart: UNICEF, ellerin sabunla yıkanmasının koronavirüse karşı son derece önemli olduğuna dikkat çekerek, dünyada 3 milyar insanın bu temel ihtiyaçtan yoksun olduğunu bildirdi.
17 Mart: İstanbul Havalimanı’ndan karantina alanına giderken bir kadın yolcunun karantina otobüsünden polis eşliğinde indirildiği görüntüler ortaya çıktı.
18 Mart: Türkiye’de koronavirüsten kaynaklı ilk ölümün yaşandığı duyuruldu. Erdoğan ise ‘Sabır ve dua ile bu süreci aşacağımıza inanıyorum’ dedi. Aynı gün WHO, koronavirüse karşı aşının ilk testlerinin başladığını duyurdu.
19 Mart: İçişleri Bakanlığı, koronavirüs kapsamında 149 bin 382 iş yerinin faaliyetlerine geçici süreliğine ara verildiğini duyurdu. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu da sokağa çıkma yasağı ilan edileceği iddialarına ilişkin, ‘Bunlar, ABD, Almanya mahreçli FETÖ’cülerin hesapları. Sosyal medyada infial yaratmaya çalışıyorlar. Vatandaşlarımız bunları paylaşmasın’ ifadelerini kullandı.
20 Mart: Koronavirüse ilişkin güvenilir bilgi kaynağı oluşturmak amacıyla Koronavirüs Pandemisi Çalışma Grubu kuran Türk Tabipleri Birliği (TTB), bilgilendirme ve önlemlerin yayınlayacağı bir web sitesi hazırladı.
21 Mart: 65 yaş üstü kişilerin sokağa çıkması yasaklandı
22 Mart: WHO, koronavirüs aşısının en erken 1 yıla kadar bulunacağını duyurdu.
23 Mart: TTB, Sağlık Bakanlığı’na yazı göndererek Kovid-19 bulaşını engellemek için uygun koruyucu ekipmanın, kamu ve özel tüm birinci, ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurumlarında sürekli ve eksiksiz olarak temin edilmesi çağrısı yaptı.
25 Mart: Sokağa çıkma yasağına dair tartışmalar sürdü. Soylu, ‘Vatandaş kendi olağanüstü halini ilan ederse, daha üst bir tedbir almaya şimdilik gerek olmayabilir’ dedi. Aynı gün Acıbadem International Hastanesi’nde çalışan 33 yaşındaki Dilek Tahtalı, koronavirüs salgını nedeniyle yaşamını yitirdi.
27 Mart: Türkiye, yüksek vaka sayısı nedeniyle dünya genelinde ilk 15 ülke arasına girdi. Türkiye’de şehirlerarası seyahatler valilik iznine tabi tutulmaya başlandı. Aynı gün açıklama yapan HDP Diyarbakır Milletvekili Semra Güzel, Kürt illerine tanı kitlerinin gönderilmediğini söyledi.
30 Mart: Türkiye’de toplam vaka sayısı 10 bin 827, hayatını kaybedenlerin sayısı ise toplam 168 olarak açıklandı. Koronavirüs salgını sürecinde sağlık çalışanlarının 3 ay boyunca istifa etmeleri yasaklandı. Aynı gün Erdoğan, ‘Biz bize yeteriz Türkiye’ kampanyası başlattıklarını duyurarak, sosyal medya hesabından İBAN numaraları paylaştı.
31 Mart: TTB’nin sağlık emekçilerinin katılımıyla yaptığı anket sonuçlarına göre, sağlık çalışanlarının yüzde 50’si çalıştığı kurumda Kovid-19 için ayrı bir triaj mekanı sağlanmadığını, yüzde 44’ü Kovid-19 salgınında nasıl korunacağına dair çalıştığı kurum tarafından bir eğitim verilmediğini belirtti.
Nisan
1 Nisan: Kamuoyu tepkisi ve TTB’nin il il vakaları paylaşmasının ardından Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, ilk defa il il vaka sayısını paylaştı. Diğer yandan Habur’a giden yüzlerce TIR şoförlerinin ateşleri, yaklaşık bir ay sonra ölçülmeye başlandı.
2 Nisan: Dünya basını Amazon’un yerli kabilelerine de virüsün bulaştığını duyurdu.
3 Nisan: 20 yaş altı için sokağa çıkmak yasaklandı, 30 büyükşehir ve Zonguldak, belirli istisnalar haricinde araç giriş çıkışına kapatıldı. Ayrıca pazar yerleri ve marketler gibi insanların toplu şekilde bulunduğu tüm alanlarda herkesin maske takması zorunlu hale getirildi.
5 Nisan: Sağlık Bakanlığı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın aldığı kararla PTT’nin online alışveriş sistemi ePttAVM.com üzerinden 5 maske hakkı bulunan 20-65 yaş arası yurttaşlara ücretsiz maske dağıtımına başlandığı duyuruldu. Ancak ilk günden sistemin altyapısı çöktü.
6 Nisan: Ücretsiz maske dağıtımı başvuruları, PTT’nin çökmesini üzerine e-Devlet sistemi üzerinden alınmaya başlandı.
7 Nisan: Cezaevlerinden, koronavirüs şüphesi olan tutukluların hastaneye kaldırılmadığına yönelik haberler gelmeye başladı.
8 Nisan: TTB, Sağlık Bakanlığı’nın koronavirüs ölümlerini raporlamada WHO’nun önerdiği uluslararası kodları kullanmadığını açıkladı.
10 Nisan: İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, belirledikleri yasak saatine iki saat kala büyükşehir statüsündeki 30 il ile Zonguldak’ta 12 Nisan’a kadar sokağa çıkma yasağı ilan edildiğini duyurdu. ‘Cumhurbaşkanımızın talimatları doğrultusunda’ kararların alındığını belirten Soylu, iki gün sürecek sokağa çıkma yasağının 10 Nisan’ı 11 Nisan’a bağlayan gece saat 24. 00’da başlayıp 12 Nisan saat 24.00’a kadar süreceğini açıkladı. 2 günlük sokağa çıkma yasağının duyulması ardından yurttaşlar market ve fırınlara akın etti. Yasağın geç saatlerde açıklanmasına tepki gösteren çok sayıda yurttaş da alabalık görüntüleri sosyal medya hesaplarından paylaşarak, koronavirüsten bu yöntemlerle korunamayacağına dikkat çekti.
12 Nisan: Soylu, bir gazeteye verdiği röportajda, sokağa çıkma yasağı ilan edilmesiyle ülke genelinde yaşanan yığılmayı öngöremediğini ifade ederek, ‘Eleştirileri de aldım kabul ettim. Hakaretleri de kabul ettim’ dedi. Soylu aynı günün akşamı sosyal medya hesabından, ‘sorumluluk her yönüyle şahsıma aittir’ diyerek istifa ettiğini duyurdu. Geç saatlerde açıklama yapan Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı ise Erdoğan’ın, Soylu’nun istifasını kabul etmediğini duyurdu.
13 Nisan: Hafta sonu sokağa çıkma yasağının süreceğini açıklayan Erdoğan, ayrıca ‘Test ve vaka oranımız hamdolsun aşağı yönlüdür’ dedi. Erdoğan’ın açıklamalarının ardından WHO, ‘İtalya ve İspanya dahil Avrupa’nın bazı yerlerinde düşüş gösterirken, Britanya ve Türkiye’de salgın hala artıyor’ açıklaması yaptı.
14 Nisan: WHO’nun açıklamasına rağmen Bakan Koca, koronavirüsün yayılma hızının kontrol altına alındığını belirtti.
17 Nisan: Zonguldak Valisi Erdoğan Bektaş, kentteki 567 pozitif vakadan 137’sinin sağlıkçıya olduğunu belirterek, “yeteri kadar dikkatli olmadıkları için hem kendilerini sıkıntıya soktular hem bizi sıkıntıya soktular” dedi. Bektaş, gelen tepkiler üzerine bir gün sonra özür diledi.
18 Nisan: 30 büyükşehir ile Zonguldak’a giriş çıkışlara ilişkin kısıtlamalar 15 gün daha uzatıldı.
20 Nisan: DİSK-AR yayımladığı raporda, DİSK üyesi işçiler arasındaki vaka sayısının ülke ortalamasının üç katı olduğuna dikkati çekti.
21 Nisan: Asrın Hukuk Bürosu, İmralı Cezaevi için Kovid-19 tehdidine dikkati çekerek PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın en ağır risk grubunda olduğunu belirtti ve CPT’yi göreve çağırdı.
26 Nisan: Çin, koronavirüs salgınının ilk ortaya çıktığı Wuhan kentinde bütün hastaların taburcu edildiğini duyurdu.
28 Nisan: İçişleri Bakanlığı, 1 Mayıs’ı da kapsayacak 3 günlük sokağa çıkma yasağını duyurdu.
29 Nisan: Türk Eczacılar Birliği (TEB), salgın boyunca sadece 8 milyon kişinin maskeye ulaşabildiğini söyledi. Bakan Koca da aynı gün ilk defa koronavirüse yakalanan sağlık çalışanlarının sayısını 7 bin 428 olarak açıkladı.
30 Nisan: CHP Genel Başkan Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi, cezaevlerindeki Kovid-19 vakalarının son 15 günde yüzde 606 arttığını açıkladı. Ayrıca Bakan Koca, Türkiye’deki vaka sayısının 120 bin 204’e, toplam ölümün ise 3 bin 174 olarak açıkladı.
Mayıs
4 Mayıs: Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında kademeli olarak ‘normalleşme’ sürecine geçileceğini duyuran Erdoğan, 65 yaş üstü yurttaşların sokağa çıkma yasakları sırasında 4 saatlik süre ile sokağa çıkabileceğini, 7 ilde de seyahat sınırlamasının kaldırıldığını, AVM’lerin de 11 Mayıs’tan itibaren hizmet vermeye başlayacağını belirtti.
6 Mayıs: Bakan Koca, koronavirüs mücadelesinde ilk dönemi tamamladıklarını belirterek, yeni döneme ‘kontrollü sosyal hayat’ ismini verdiklerini duyurdu. Başlatılan ‘normalleşme’ süreci eleştirilerek, salgının artacağı uyarıları yapıldı.
7 Mayıs: Daha önce devlet tarafından belirli kişilere sınırlı sayıda ücretsiz verileceği söylenen denilen ancak dağıtımında sıkıntılar yaşanan cerrahi maske, tanesi 1 TL’den satışa sunuldu.
8 Mayıs: Normalleşme adımlarından sonra vaka sayılarında artış yaşandı.
15 Mayıs: Sağlık Bakanlığı, salgınla mücadelede edebilmek için hastalığı araştırmak isteyen doktorların veri taleplerini reddetti. Bilim insanlarının gereken vaka bilgileri için Sağlık Bakanlığı’na yaptığı başvuruların reddedilmesi ‘verilerin gerçeği yansıtmadığı’ tartışmasını başlattı.
25 Mayıs: WHO, sıtma ilacının etken maddesi hidroksiklorokinle Kovid-29 hastaları üzerinde yapılan testlerin muhtemel yan etkileri nedeniyle durdurulduğunu açıkladı.
Haziran
2 Haziran: Cenevre merkezli sivil toplum örgütü Presse Emblème Campagne (PEC), son üç ay içinde Kovid-19 nedeniyle en az 127 gazetecinin hayatını kaybettiğini bildirdi.
4 Haziran: İçişleri Bakanlığı, hafta sonu (6-7 Haziran) sokağa çıkma yasağının uygulanacağını duyurdu.
5 Haziran: Erdoğan, sosyal medya hesabından ‘gönlüm razı olmadı’ diyerek 15 ilde uygulanacağı duyurulan sokağa çıkma yasağını iptal etti.
6 Haziran: Daha önce sağlıklı kişilerin maske takmasına gerek yok diyen WHO, koronavirüsten korunmak amacıyla kamusal alanda maske takılması gerektiğini söyledi.
8 Haziran: AKP Sözcüsü Ömer Çelik, ‘normalleşme’ sürecine ilişkin, ‘Son günlerde ortaya çıkan görüntüler endişe verici’ dedi. Aynı gün Bakan Koca, sosyal medya hesabından yoğun bakım hasta sayısının yükselişti olduğu itirafında bulundu.
9 Haziran: WHO, koronavirüse ilişkin ‘Salgın küresel çapta kötüye gidiyor’ uyarısında bulundu. Erdoğan ise aynı gün yaptığı basın toplantısında başlattıkları ‘normalleşme’ takvimini daha da genişletti. 65 yaş üstü sokağa çıkma yasağı kaldırıldı, 18 yaş altı kısıtlaması ise ebebeynlerinin yanında olma şartıyla kaldırıldı. Erdoğan ayrıca nikah salonları, kafe, restoran, sinema, tiyatro, gösteri, merkezlerinin açılacağı tarihlerin takvimini paylaştı. Yine aynı gün turkuaz tabloyu paylaşan Bakan Koca, ‘Yoğun bakım ve solunum desteğine ihtiyaç arttı. Virüsün etkisinin zayıfladığını gösteren bilimsel bir veri yok. ‘Normal’ olan, tedbirdir’ dedi.
16 Haziran: Sokağa maske ile çıkmanın zorunlu olduğu il sayısı 42’ye çıkarıldı.
19 Haziran: Sağlık Bakanlığı, koronavirüs semptomu göstermeyen, temaslı kişilere test uygulamasını durdurdu. Bakanlık, koronavirüs semptomları gösterenlere test yapılmasını da yetkilendirilmiş hekimlerin e-imzalı onayına bağladı.
Temmuz
1 Temmuz: Pandemi konusunda uyarılar yapan TTB Kovid-19 İzleme Grubu Üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala hakkında Uludağ Üniversitesi tarafından soruşturma başlatıldı.
2 Temmuz: Salgına ilişkin ayrıntılı verileri erişime açan Sağlık Bakanlığı, Türkiye genelindeki Kovid-19 vakalarının 110 bine yakınının İstanbul’da bulunduğunu açıkladı.
3 Temmuz: WHO, Kovid-19 tedavisi için geliştirilen ilaç deneyi sonuçlarının iki hafta içinde ellerine ulaşacağını açıkladı.
7 Temmuz: ABD’de Donald Trump yönetimi, Dünya Sağlık Örgütü’nden resmi olarak çekildi.
15 Temmuz: TTB, sonbaharda ortaya çıkan influenza salgınından korunmak için alınması gereken tedbirlere dair uyarılarda bulunarak ilaç ve aşı temini konusunda hazırlıkların yürütülmesi çağrısı yaptı.
18 Temmuz: King’s College London’dan araştırmacılar, koronavirüse (Kovid-19) dair semptomları 6 farklı grupta sınıflandırdı.
19 Temmuz: WHO, dünya genelinde son 24 saatte 259 bin 848 yeni vakanın tespit edildiğini belirterek bunun rekor olduğunu kaydetti.
21 Temmuz: Türkiye’de ‘yerli kit’ olarak tanıtılan ve her yerde kullanılan koronavirüs testi uluslararası teste tabi tutuldu ve doğruluğunun yüzde 40 olduğu ortaya çıktı. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nde koronavirüs çalışmalarıyla ilgilenen ve testi onaylayan Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları ve Biyolojik Ürünler Daire Başkanı Selçuk Kılıç görevden alındı. Test kiti tartışması nedeniyle Bakanlığa bağlı kurumlarda görev yapan 4 bürokrat ise istifa etti.
26 Temmuz: Pandemi sürecinde bin TL Sosyal Destek Paketi alan yurttaşların büyük bir bölümünün, bilgileri ve rızaları dışında AKP’ye üye yapıldığı ortaya çıktı.
27 Temmuz koronavirüse yakalanan ve sağlık durumu ağırlaşan Şeref Yıldız, Diyarbakır, Mardin, Batman, Elazığ ve Urfa’daki tüm hastanelerde ‘boş yer yok’ denilerek kabul edilmediği için yaşamını yitirdi.
29 Temmuz: Sağlık Bakanı Koca, ‘Test kitlerimizin yüzde 40 oranında doğru sonuç verdiğine dair asılsız iddialar var’ diyerek test kitlerinin doğru sonuç oranının yüzde 90 olduğunu savundu. Koca, ayrıca her gün sosyal medya hesabından paylaştığı koronavirüs tablosunda, günlük ve toplam vaka sayısı yerine hasta sayısını açıklamaya başladı.
Ağustos
2 Ağustos: Irak Sivil Havacılık İdaresi, Türkiye’deki koronavirüs vakalarında yaşanan artıştan kaynaklı uçuşların yeniden askıya alındığını duyurdu.
4 Ağustos: Ankara başta olmak üzere birçok ilden, sağlık meslek örgütleri hastanelerde yoğun bakım yataklarının dolduğuna dair bilgiler paylaştı.
14 Ağustos: TTB Kovid-19 İzleme Kurulu, pandemiye yakalanan aktif hasta sayısının Sağlık Bakanlığı’nca paylaşılan rakamların yaklaşık 10 katı olduğunu açıkladı.
24 Ağustos: Erdoğan, artan vaka sayılarının nedenini kendisinin duyurduğu ‘normalleşme’ adımları ile birlikte kısıtlamaları kaldırılan toplu etkinliklere bağladı.
31 Ağustos: Sağlık Bakanlığı, 29 Haziran’dan itibaren internet sitesinden yayımladığı günlük ve haftalık koronavirüs durum raporlarını yayınlamayı durdurdu. Hastanemi Açın Platformu (HAP), şehir hastanelerinin açılmasının ardından kapatılan kent merkezindeki hastanelerin açılması çağrısı yaptı.
Eylül
1 Eylül: Alınan ‘normalleşme’ kararının ardından 500 sağlık emekçisinin istifa, emeklilik ve ücretsiz izin hakları ile görevlerinden çekilmeyi tercih ettiği ortaya çıktı.
2 Eylül: Koca, salgının her geçen gün daha fazla insana bulaştığını belirterek, birinci dalganın ikinci pikinin yaşandığını söyledi. Artıştaki sorumluluğu yurttaşlara atan Koca, ‘Bu yeni dönemin vatandaşımızın ferasetiyle iyi anlaşılacağını umduk’ dedi.
4 Eylül: Sağlık Bakanlığı tarafından Türkiye geneli yoğun bakım doluluk oranı yüzde 68 olarak açıklandı.
6 Eylül: Sağlık Bakanlığı evde izolasyon süresini pozitif vakalarda PCR alındığı günden itibaren, olası vakalarda ise semptom başlangıcından itibaren 10 güne indirdi.
8 Eylül: Hastanelere test yaptırmak için başvuru sayısı arttı ancak çok az sayıda kişiye test yapıldığına ilişkin haberler gelmeye başladı. Aynı gün Meclis’te koronavirüsten kaynaklı ilk ölüm yaşandı.
10 Eylül: Sakarya’da uğradıkları ırkçı saldırı sonrası köylerine dönen ve 7 Eylül’de kaymakamlık tarafından kaldıkları köyler karantinaya alınan Kürt işçilere test yapılmadığı ortaya çıktı.
14 Eylül: Sağlık çalışanları arasında artan ölümlere tepki gösteren TTB, tüm illerde siyah kurdele eylemleri başlattı.
30 Eylül: Bakan Koca, ‘Her pozitif çıkan hasta değil, vakadır’ diyerek, korona tablosunda sadece semptom gösterenlerin yer aldığını açıkladı.
Ekim
2 Ekim: TTB, vakaları sakladığı için Bakan Koca’yı istifaya çağırdı.
18 Ekim: Bir günde 5 sağlık emekçisi koronavirüsten kaynaklı yaşamını yitirdi.
27 Ekim: Sağlık çalışanlarının yıllık izinleri durduruldu, istifalarının kabul edilmeyeceği kararı alındı.
28 Ekim: Bakan Koca, 2,2 milyon doz grip aşısı temin ettiklerini ve sadece risk gruplarına yapılacağını açıkladı. Yüksek risk grubunda bulunan ve grip aşısı olacak kişilerin E-Nabız sistemi üzerinde uygun görülmesi kurula getirildi.
Kasım
12 Kasım: Sağlık Bakanlığı, Kovid-19 test kitlerinin yeterli sayıda klinik numune ile test edilemediği ve belirlenenden daha yüksek hata payı barındırabileceğini itiraf etti. WHO verilerine göre, Kovid-19 için aralarında Türkiye’nin de olduğu onlarca ülkede toplam 212 aşı çalışması devam ediyor. Üçüncü faza geçen sadece 11 aşı adayı var. 212 aşı çalışmasından 48 tanesi klinik araştırma aşamasını geçti ve insanlar üzerinde deneniyor.
13 Kasım: İSİG Meclisi, pandeminin 8 aylık sürecinde 10 binlerce işçinin koronavirüse yakalandığını, en az 368 işçinin ise yaşamını yitirdiğini açıkladı.
23 Kasım: Sağlık Meslek Örgütleri, Türkiye’de günlük vaka sayısının 50 bin üzerinde olduğunu açıkladı.
25 Kasım: Bakan Koca, artık tüm vaka sayılarını açıklayacaklarını belirterek, bugün 28 bin 351 kişinin testinin pozitif çıktığını duyurdu.
26 Kasım: Koca, 50 milyon doz Çin menşeli CoronaVac aşısı için sözleşme yaptıklarını duyurdu.
28 Kasım: Batman’da hastanede yer bulamayan 1,5 yaşındaki epilepsi hastası S.A. koronadan yaşamını yitirdi.
30 Kasım: İstanbul’da yedi büyük hastanenin koronavirüs testlerinin milyonlarca lira karşılığında aralarında Menzil Cemaati’ne yakınlığıyla bilinen Ferhat Danışman’a verildiği ortaya çıktı.
Aralık
2 Aralık: İlk aşamada, sağlık çalışanları, 65 yaş üstü kişilerin ile yaşlı, engelli, koruma evlerinde kalanlar gibi toplu ve kalabalık yerlerde yaşayan yetişkinlerin aşılanacağı belirtildi. İngiltere, Pfizer/BioNTech tarafından geliştirilen Kovid-19 aşısının kullanımına onay verdi. Böylece İngiltere, geliştirilen bir Kovid-19 aşısına onay veren ilk ülke oldu.
7 Aralık: Sağlık Bakanlığı, koronavirüs hastalarıyla yakın temaslı kişilerin karantina süresini de 14 günden 10 güne indirdi.
9 Aralık: SES, Sağlık Bakanlığı’na sağlık alanındaki emek meslek örgütlerinin temsilcilerinin de içinde yer alacağı ‘Pandemi ve Aşı İzlem Kurulu’ kurulması çağrısında bulundu.
10 Aralık: Türkiye’de bugüne ilişkin açıklanan 1 milyon 748 bin 567 vaka sayısının WHO’ya 872 bin 93 olarak bildirdiği ortaya çıktı.
11 Aralık: TTB onay süreci uluslararası ölçeklerde ve tam olarak yapılmış olan aşıdan herhangi bir endişe duymamasına yönelik açıklama yaptı.
12 Aralık: Erdoğan, pandemi kapsamında alınan önlemler ve kısıtlamalarla salgının artış hızının düştüğünü söyledi.
14 Aralık: Koca ağır hasta sayısının 6 bine yaklaştığı açıklaması yaptı.
MA / Zemo Ağgöz
