Expression Interrupted tarafından hazırlanan “İfade ve Basın Özgürlüğü Gündemi” raporuna göre, son iki ayda 109 gazeteci yargılandı, 4 gazeteciye toplam 9 yıl 8 ay hapis cezası verildi.
Expression Interrupted Platformu’nun Mayıs-Haziran 2021 dönemini kapsayan “İfade ve Basın Özgürlüğü Gündemi” raporu yayımlandı. 40 sayfalık rapor, dava takip ve açık kaynak bilgi takibi çalışmaları sonucunda elde edilen verilere dayanıyor. Raporda, 4’üncü Yargı Paketi, siyasetçilerin konuşmaları ve siyasi baskılar, Basın Kart Yönetmeliği, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararları, Anayasa Mahkemesi (AYM) ve Yargıtay kararlarının yanı sıra soruşturmalar, gözaltı, tutuklama ve tahliyelere dair bir dizi hak ihlalleri yer aldı. Raporda, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Basın İlan Kurumu (BİK) gibi medya düzenleme kurumlarının uygulamaları ve yargısal ihlallerin, ifade özgürlüğü ortamının kötüleşmesine neden olduğuna işaret edildi.
Peker’in ifşaları
Raporda ayrıca, İstanbul Sözleşmesi’nin kaldırılması, İzmir’de Halkların Demokratik Partisi (HDP) İl Örgütü’ne yapılan silahlı saldırı sonucu Deniz Poyraz’ın katledilmesinin yanı sıra, devlet bağlantılı çete yöneticisi Sedat Peker’in İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve eski İçişleri Bakanı Mehmet Ağar ile birçok gazeteci ve kişi hakkındaki itiraf ve ifşalarına da dikkat çekildi.
Yargısal baskı
Raporda dikkat çekilen bir diğer önemli husus ise Türkiye’de medyaya yönelik yargısal baskı oldu. Bu baskının hız kesmeden sürdüğü belirtilen raporda, takip ve izleme çalışmalarına göre iki aylık dönemde Türkiye’deki tutuklu gazeteci sayısının 68’den 65’e gerilediği kaydedildi.
109 gazeteci yargılandı
Raporda, Mezopotamya Ajansı muhabiri Mehmet Aslan ve Temmuz 2016’dan beri cezaevinde bulunan gazeteciler Cuma Ulus ile Erkan Acar’ın tahliyesiyle cezaevindeki gazeteci sayısının 65’e düştüğü bilgisine yer verildi. Ancak, bu durumun medya ve çalışanları üzerindeki yargısal baskıları hafifletmediği belirtildi. Raporda, Mayıs ve Haziran’ı kapsayan iki aylık sürede 109 gazetecinin toplam 51 davada hâkim karşısına çıktığı, bunlardan 4’ü hakkında toplam 9 yıl 8 ay 2 gün hapis cezası verildiği paylaşıldı. En az 4 gazeteci hakkında yeni dava açıldığı belirtilen raporda, 6 gazeteci hakkında ise soruşturma başlatıldığı, en az 3 gazetecinin de gözaltına alındığı kaydedildi.
Şiddet arttı
Rapora göre, toplumsal eylem, etkinlik ve gösterileri takip eden gazetecilere dönük polis baskısı da artı. Nisan ayı sonunda yayımlanan ve gösterilerde ses ve görüntü alınmasını engelleyen Emniyet Genelgesi’nin uygulanmaya başlanmasıyla gösterileri takip etmeye çalışan gazetecilere yönelik polis müdahalelerinde artış gözlemlendiği tespitine yer verilen raporda, polislerin genelgeyi gerekçe göstererek gazetecilere şiddete varan müdahalelerde bulunduğuna işaret edildi. Raporda, “Kimi gözaltına alındı, kiminin elinden telefonu alınıp yere atıldı. AFP foto muhabiri Bülent Kılıç Taksim’de yere yatırılıp sırtına ve boynuna bastırılarak gözaltına alınması ve bu esnada ‘nefes alamıyorum’ diye bağırdığının duyulması artan fiziksel şiddet ve engellemelerin sembolü haline geldi” ifadelerine yer verildi.
Kuruluşlar hedef alındı
RTÜK ve BİK tarafından Mayıs ve Haziran aylarında verilen cezalarla yine muhalif medya kuruluşlarının hedef aldığı kaydedilen raporda, Halk TV, KRT TV ve FOX TV’nin RTÜK tarafından idari para cezalarına çarptırıldığı belirtildi. Evrensel gazetesine BİK tarafından 5 günlük ilan cezası kesildiği hatırlatılan raporda, böylece resmi ilan yayımlama hakkı Eylül 2019’dan beri BİK kararıyla durdurulan Evrensel’in toplam ilan cezasının 103 güne yükseldiği belirtildi.
40 sayfalık raporun devamında, gazeteci ve muhaliflere dönük bir dizi uygulama hakkında ayrıntılı bilgiler yer aldı.
MA / İSTANBUL
