KHK ile üniversitelerinden ihraç edilen Doç Dr. Tezcan Durna, Dr. Vahdet Mesut Ayan ve Mustafa Aksoy’un hazırladığı ‘Gazeteciler için Etik Sözlüğü’ yayınlandı.
Mustafa Aksoy
‘Türkiye Etik Gazetecilik Koalisyonu’ tarafından yayınlanan ileride basımı da yapılacak sözlük, gazetecilik normları çerçevesinde gazetecilerin haber hazırlarken kullandıkları sorunlu olan sözcüklerden seçki yapılarak oluşturuldu. Bu açıdan sözlük, gazeteciler ve medya çalışanları için bir kılavuz olma özelliği taşıyor.
Etik sözlük toplamda 75 haber metni incelemesine dayanıyor ve 90 sözcükten oluşuyor. Sözlük kapsamında incelenen gazeteler ise şöyle: iktidar yanlısı olarak Sabah, Akşam, Yeni Şafak ve Akit; merkez medya örneğinde Milliyet ve Hürriyet; sol sosyalist perspektifte yayın yapan Birgün, Evrensel ve Yeni Yaşam.
Haber taramalarının sonucuna göre iktidar yanlısı gazetelerde yabancı düşmanı, anti-semitist, cinsiyetçi ve ırkçı sözcüklere daha fazla rastlanırken, muhalif gazetelerin nefret söylemini üreten dili neredeyse kullanmadığı ortaya çıkmıştır.
10 gazetenin yayınları incelendiğinde ortaya çıkan bir başka sonuç, özellikle iktidar yanlısı gazetelerin hâkim siyasi söylemi yeniden üreten kutuplaştırıcı dili kullanarak, bu alanda iktidarın söylemini pekiştirdiği gerçeğidir.
Özelllikle Akit ve Yeni Şafak gibi İslami gazetelerde anti-semitik ve Batı düşmanlığı içeren sözcükler yoğun bir biçimde kullanılmıştır. Cinsiyetçilik ve ırkçı sözcüklere de Batı düşmanlığı eşliğinde neredeyse her haberde kullanılmış.
Haberlerde kutuplaştırıcı dilin kullanılmasında, Türkiye siyasetine yön veren AKP-MHP koalisyonunun söylemleri etkili olmuş, iktidar yanlısı medya siyasetin sertliğini haber metinlerinde yeniden üreten bir rol oynamış.
Sözlük çalışmasında sadece belirli olay, durum ya da kişi ile ilgili haberlere odaklanılmamış; aksine birden fazla olay ya da durumun gazetelerde hangi sözcüklerle haberleştirildiği üzerinde durulmuş.
Bu kapsamda çalışmanın önemli bir sonucu da gazetecilerin haberleştirme süreçlerinde meslek ilkeleri doğrultusunda karar verip vermediğini orta çıkarmasıdır. Çalışma, Türkiye’de gazetecilik meslek ilkelerinin, özellikle haber yapım sürecinde göz ardı edildiğini ortaya çıkaran bir başka sonuca sahiptir.
Gazetecilerin bir olayı haberleştirirken seçeceği sözcüklerin büyük olaylara mal olduğuna Türkiye kamuoyunun defalarca şahit olmuştur. Bu açıdan ‘Gazeteciler için Etik Sözlük’ önemli bir başvuru kaynağıdır.
Sözlüğe erişmek için tıklayın
