Can Hergül*
Suudi Arabistan’ın devlet tarafından işletilen petrol devi ARAMCO Pazar günü yapılan açıklamaya göre 2020 yılında gelirleri yarı yarıya düşerek 49 milyar dolar kâr etti. Gözle görülür düşüşün pandemi sebebiyle olduğu düşünülüyor.
ABC News’te yayımlanan habere göre, Suudi Arabistan Petrol Şirketi ARAMCO, pandemi ile başlayan seyahat yasaklarıyla birlikte insanların virüsün yayılmaması için evlerde kalması sebebiyle geçen sene petrol fiyatları son zamanların en düşük fiyatı haline gelmişti. Aramco bu durumun ardından tam bir sene sonra yıllık finansal raporlarını açıkladı. Geçtiğimiz haftalarda, seyahat yasaklarının azaltılması ile petrol fiyatlarında yukarı doğru bir hareketlenme yaşandı, ticaret artmaya başladı ve insanlar Covid-19 için aşılanmaya başladı, bu göstergeler de seyahatlerdeki hareketi artırdı fakat analistler talepteki bu artışın normale dönmesinin çok daha uzun süreceğini tahmin ediyor.
Kâr oranı yüzde 44 düşmesine rağmen ARAMCO ilk çeyrekteki hissedarlarına verdiği sözü tutacağını ve 18,75 milyar dolar (yıllık 75 milyar dolar) kâr payını hissedarlarına dağıtacağını bildirdi. Neredeyse bütün hisseler Suudi Arabistan Devleti’ne ait ki bu devlet şirketin yüzde 98 hisselerine sahip. Düşen kâr marjı ışığında Aramco’nun milyar dolarlara varan bu kâr payını ödemek için uluslararası hisse satışı yapacağı konuşuldu.
Suudi veliaht prensi Muhammed Bin Selman’ın çabalarıyla ekonomi petrol geliri dışında hareketlendirilmeye ve petrol fiyatlarına bağımlı ekonominin hareketlenmesinin engellenmesine çalışılsa da Suudi Arabistan’ın gelirleri hâlâ büyük düzeyde petrole bağlı ve devlet harcamalarını buradan karşılıyor.
Suudi ARAMCO şirketinin 2018 yılı kâr oranı 111,1 milyar dolar iken, 2019 yılında 88,2 milyar dolar ve 2020 yılında ise 49 milyar dolar olarak açıklandı. Buna rağmen ARAMCO şirketi hâlâ dünya çapında en değerli şirketler arasındaki yerini koruyor.
CEO Amin H. Nasser yaptığı basın açıklamasında “Yakın tarihin en zorlu yıllarından birinde ARAMCO, önemli finansal ve operasyonel çevikliğiyle piyasada benzersiz bir değer sergiledi” dedi.
Geçen yıl içinde şirket günlük 9,2 milyon varil ham petrol üretimi yaptı. Sermaye harcaması, bir önceki yıl 32,8 milyar dolar iken 2020’de 27 milyar dolara geriledi. ARAMCO bu sene 35 milyar dolar sermaye harcaması yapmayı planlıyor ki bu tahminlerden 5-10 milyar daha düşük bir tutar.
Yemen’de İran tarafından desteklenen Husiler tarafından yapılan saldırılarda ARAMCO yapıları hedef alınmaya devam ediyor. Dronların düzenli saldırılar düzenlediği ve şirketin bu tür durumlarla ilgilenebilecek güvenlik planları olduğu söyleniyor. Geçen aylarda petrol fiyatları büyük ivme kazandı. Bu yıl ilk defa petrolün varil fiyatı 60 doların üstüne çıktı.
Fiyat artışı Suudi Arabistan’a ilaç gibi geldi. Diğer ülkelerin Covid aşılandırma çalışmaları ve seyahat yasaklarının gevşemesiyle fiyat olumlu yönde artmaya devam edecek gibi görünüyor.
ARAMCO CEO’su Nasser “Bu pandemi döneminden güçlüler tarafında çıkacak ve şirketimizi başarıya taşıyacağız” dedi.
Aralık 2019’dan önce ARAMCO şirketi tamamıyla El Selman ailesine doğrudan bağlıydı ve yıllık kâr oranlarını açıklamak zorunda değillerdi ancak 2019 aralığında şirketin yüzde 1,5 hissesi borsada satıldı yani halka açıldı. ARAMCO’nun hisse değeri hisse başına 8,53 dolar ile dünyanın en değerli şirketleri arasında. (Tamamı 1,7 trilyon dolar)
Petrol fiyatları geçtiğimiz zamanda düşüşte olduğundan ve virüsün etkisi dünyada hâlâ hissedilirken, Suudi ekonomisi ekonomik istikrar göstermede tam olarak başarılı olamadı. Geçen yıl itibariyle yüzde 4 küçülme yaşayan ekonomi Suudi devletinin açıkladığı verilere göre hâlâ toparlanabilmiş değil. Harcama kesintileri ve petrol dışı gelir elde etme çabalarına rağmen, gelir vergisini üç katına çıkarmak da dahil, devlet bütçesi hâlâ yüzde 15 açık vermekte.
Geçen sene Suudi Arabistan bütçesinde açık olmaması için dünya piyasasında petrol ham varil fiyatının 74 dolar olması gerekiyordu. (Nisan 2020 de 20 dolara kadar düşen varil fiyatı şu an 60 dolar civarlarında.)
*Bu yazı ABC News sitesinden Can Hergül tarafından çevrilmiştir.
