İYİ Parti Milletvekili Sezgin, Diyarbakır, Urfa, Batman, Mardin, Siirt ve Şırnak’ta elektrik dağıtım şirketi olarak faaliyet gösteren DEDAŞ’ın çiftçinin parasına haksız şekilde el koyduğunu, tarımsal üretimi ve toplum sağlığını tehlikeye attığını belirtti.
Sezgin, çiftçilerin banka hesaplarındaki paraya DEDAŞ tarafından doğrudan el konulması uygulamasına derhal son verilmesini, çiftçilerin DEDAŞ’a olan bütün borçları ve cezalarının derhal iptal edilmesini istedi.
İYİ Parti Siyaset Akademisi Başkanı ve Aydın Milletvekili Aydın Adnan Sezgin, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde elektrik dağıtımını gerçekleştiren Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş.’ye ilişkin (DEDAŞ) açıklama yaptı.
DEDAŞ ile ilgili olarak bölgedeki vatandaşlardan çok sayıda şikayet geldiğini belirten Sezgin, “Bu şikayetlerin başında bölge halkına kesilen haksız ve abartılı cezaların yer almaktadır. Ayrıca tarımsal sulama amacıyla açılan su kuyularında kullanılan elektrik için kurum tarafından resmi fatura düzenlenmemekte, çiftçilere afaki bedeller borç olarak yansıtılmaktadır.” dedi.
‘Elektrikler suya en çok ihtiyaç duyulan dönemde kesiliyor’
Sezgin, kesilen haksız cezaları ve düzenlenen fahiş faturaları ödeyemeyen vatandaşların elektriklerinin, elektriğe ve suya en çok ihtiyaç duyulan yaz döneminde, önceden bildirim yapılmaksızın ve uzun süreli olarak kesildiğine dikkat çekti.
‘İşletme pandemi döneminde toplum sağlığını bölge ekonomisini riske atmaktadır’
Bu nedenle, pamuk ve mısır gibi ürünler başta olmak üzere tarımsal üretimin ciddi şekilde aksadığına işaret eden Sezgin, “İşletme, borcu olmayan vatandaşları da cezalandırmakta; çok sayıda köye ve mezraya topyekun elektrik vermeyerek pandemi döneminde toplum sağlığını ve bölge ekonomisini riske atmaktadır.” diye kaydetti.
‘DEDAŞ’ı kurtarma operasyonu yapılıyor’
2013 yılında gerçekleştirilen özelleştirmeyle DEDAŞ’ın Diyarbakır, Şanlıurfa, Batman, Mardin, Siirt ve Şırnak’ta elektrik dağıtım şirketi olarak faaliyet gösterdiğini hatırlatan Sezgin, vatandaşı mağdur etme pahasına DEDAŞ’I “kurtarma operasyonu” yapıldığını belirtti. Sezgin, şunları aktardı:
“DEDAŞ’ı devralan Eksim Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı, aynı zamanda uzun yıllardır AKP iktidarıyla yakın ilişkileri olduğu bilinen Abdullah Tivnikli, 7 Ocak 2015 tarihinde yaptığı bir açıklamada, DEDAŞ’ın zararının 2014 yılında 400 milyon liraya çıktığını belirterek, ‘devlet bize verdiği sözleri tutmadı. Ya bölgede elektriği keseceğiz ya da devlet DEDAŞ’ı geri alsın’ açıklamasını yapmıştır. Anlaşılan o ki, Tivnikli’nin 2015 yılında yaptığı ‘devlet DEDAŞ’ı geri alsın’ isyanı AKP iktidarı nezdinde karşılık bulmuştur ve Tivnikli’nin uğradığını iddia ettiği zararın telafi edilmesi için, bölge halkı üzerinde adeta haraç mekanizmasına dönüşen bir dizi düzenleme yapılmıştır.”
‘Borçlu çiftçilerin destekleme bedellerinin şirkete aktarılması düzenlendi’
Bu düzenlemelere ilişkin örnekleri vererek açıklamasına devam eden Sezgin, önce 25 Nisan 2016 tarihinde alınan Bakanlar Kurulu Kararı’nın dayanak gösterilerek, 22 Şubat 2017 tarihli Resmi Gazetede yürürlüğe giren tebliğ uyarınca, borçlu çiftçilerin destekleme bedellerinin blokelenmesinin çiftçinin muvafakati alınarak elektrik dağıtım şirketine aktarılmasının düzenlendiğini kaydetti.
‘Danıştay 10. Dairesi kararı ve tebliği hukuka aykırı bularak iptal etti’
Sezgin, bu düzenlemeye karşı açılan davayı inceleyen Danıştay 10. Dairesi’nin, 2017/3105 esas numaralı kararında hem 2016/8791 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nı, hem de 2017/14 sayılı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tebliği’ni hukuka aykırı bularak iptal ettiğini hatırlattı.
‘Çiftçinin parası adeta gasp edilmektedir’
Ayrıca DSİ kanununda 16 Mayıs 2018 tarihinde yapılan değişiklik ve buna dayanarak yayınlanan 6 Eylül 2018 tarihli tebliğ ile çiftçinin parasına bloke bile konulmayarak ödemelerin doğrudan DEDAŞ’ın hesabına aktarıldığına dikkat çeken Sezgin, “Böylelikle mülkiyet hakkı da ayaklar altına alınmaktadır. Çiftçinin parası adeta gasp edilmektedir. Çiftçilerin hesabına yatan destekleme ödemeleri, hiçbir incelemeye tabi kılınmaksızın DEDAŞ’ın bildirdiği borç miktarları üzerinden DEDAŞ hesaplarına aktarılmaktadır.” diye kaydetti.
‘Bilgilendirme resmi olmayan belgeyle yapılıyor’
“DEDAŞ’I kurtarmak için haraç düzeni kurulmuştur” diyen Sezgin, çiftçilere tarımsal sulamadan kaynaklanan elektrik borçlarıyla ilgili bilgilendirmenin de faturayla değil resmi olmayan bir belgeyle yapıldığına işaret etti.
‘DEDAŞ hesap sahibinin muvafakası olmaksızın destekleme primlerine el koymakta’
Kullanım miktarlarının keyfi belirlendiği izleniminin mevcut olduğuna vurgu yapan Sezgin, şunları kaydetti:
“Örneğin yıllık geliri 30 bin lira olan bir çiftçiye, 180 binin üzerinde elektrik faturası geldiği belirtilmektedir. Faturaların ya da cezaların ödenmemesi halinde, çiftçilerin Ziraat Bankası’ndaki ÇKS hesaplarına yatırılan destekleme primlerine DEDAŞ tarafından, hesap sahibinin muvafakatı olmaksızın el konulmaktadır.”
‘Tüm abonelere gelişigüzel ceza kesilmektedir’
Ayrıca çiftçilerin “bireysel sulama sistemleri hibe desteği” kapsamında aldıkları ödemelere de el konulduğuna vurgu yapan Sezgin, “Paylı mülkiyetin söz konusu olduğu durumlarda, sadece sulu tarım yapılan araziyi fiilen kullanan kişi ya da kişilere değil, tüm pay sahiplerine ‘abonesiz elektrik kullanımından’ dolayı gelişigüzel ceza kesilmektedir. Kaçak kullanım bahane edilerek günlerce süren elektrik kesintileri bölgede olağan hale gelmiştir. Bölgede çok sayıda köyün ve üreticinin elektrikleri kesilmekte, üreticiler mağdur edilmektedir.” dedi.
‘Trafo ve kablolara gerekli bakımlar yapılmıyor’
Altyapı yatırımlarının yetersizliğinin ve elektrik trafo ve kablolarına gerekli bakımların yapılmadığını belirten Sezgin, “Yangınlar ve uzun süreli elektrik kesintileri başta olmak üzere çok çeşitli güvenlik risklerini ve mağduriyetleri de beraberinde getirmektedir.” diye ifade etti.
‘Güvenlik görevlileri de bölge halkı üzerinde ağır baskı oluşturmakta’
DEDAŞ tarafından yapılan kontrol ve işlemlerde güvenlik görevlilerinin de şirket personeline eşlik ederek, bölge halkı üzerinde ağır baskı oluşturulduğuna vurgu yapan Sezgin, DEDAŞ’ın yarattığı mağduriyeti gidermek için acilen atılması gereken adımları şu şekilde sıraladı:
- Çiftçilerin banka hesaplarındaki paraya DEDAŞ tarafından doğrudan el konulması uygulamasına derhal son verilmelidir.
- Hem sosyal devlet ilkesinin gereği olarak, hem de gıda güvenliği açısından hayati önemde olan tarımsal üretime ağır zarar verilmemesi için, bölgedeki çiftçilerimizin DEDAŞ’a olan bütün borçları ve cezaları derhal iptal edilmelidir. Çok sayıda özel şirketin vergi borcunu silen devlet, çiftçisinin kangrene dönmüş bu sorununu çözmek için elini taşın altına koymalıdır.
- DEDAŞ tarafından yapılan hukuksuz işlemleri araştırmak üzere en kısa sürede kapsamlı ve tarafsız bir soruşturma gerçekleştirilmelidir.
- 2013 yılındaki özelleştirme işleminden bir süre sonra, satın alan şirketin yöneticileri “Devlet DEDAŞ’ı geri alsın” talebinde bulunmuşlardı. Özelleştirmeden sonra DEDAŞ’ın, halkın ve çiftçinin yararına yönetilemediği, ekonomik fayda yaratmadığı, uygun bir yapı olmadığı açık bir şekilde ortaya çıkmıştır. DEDAŞ’ın yeniden devletleştirilmesi, mevcut koşullarda en uygun çözüm gibi gözükmektedir.
- GAP projesi kapsamındaki sulama sistemi, Şanlıurfa’nın yüzde 67’sine henüz ulaşmamıştır. Mardin’in ise tamamında herhangi bir sulama sistemi mevcut değildir. GAP projesi barajlarında tutulan suyun en kısa sürede Şanlıurfa ve Mardin’in tamamına ulaşması, bölgedeki tarımın kuyu sularına olan bağımlılığını da ortadan kaldıracaktır. Böylelikle hem yeraltı suları muhafaza edilecek, hem de kuyulardan sulama amaçlı su çekilmesi için harcanan elektrik gideri ortadan kalkmış olacaktır.
- Çiftçilerin tarımsal amaçlı elektrik sarfiyatları için indirimli bir tarife uygulanmalı, faturalardan tahsil edilen TRT payı başta olmak üzere tüm ilave maliyetler ortadan kaldırılmalıdır.
