HDP’li Ömer Faruk Gergerlioğlu, 6-7 Eylül 1955’te başta Rum olmak üzere Ermeni ve Yahudi yurttaşlara yönelik saldırılara ilişkin anma ve yas günü ilan edilmesi için kanun teklifi verdi.
HDP Kocaeli Milletvekili ve TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyesi Dr. Ömer Faruk Gergerlioğlu 6-7 Eylül 1955’te Yaşanan Olaylarda Hayatını Kaybedenleri Anma ve Yas Günü İlan Edilmesi” için TBMM Başkanlığı’na kanun teklifi verdi. Gergerlioğlu aynı konu ile ilgili TBMM’de bir de Araştırma Komisyonu kurulmasını talep etti.
Gergerlioğlu, kanun teklifinin gerekçesinde 6-7 Eylül 1955 senesinde Türkiye tarihinin en utanç verici görüntülerinden birisinin sahnelendiğini 1955’in yazında dönemin medyasında İstanbul’da yaşayan Rumlara yönelik halkı kışkırtma kampanyaları yapıldığını kaydetti:
“Kıbrıs Rumlarının bağımsız olabilmesi için kiliselerde para toplandığı yalanları ile insanlar Rumlara karşı doldurulmaktaydı. Kıbrıs Türktür Cemiyeti (KTC), Milli Türk Talebe Birliği (MTTB) ve Türkiye Milli Talebe Federasyonu (TMTF) gibi öğrenci örgütleri basında yer alan yalan haberlerin daha da fazla yaygınlaşması ve Rum düşmanlığının derinleşmesi için çalışmalar yürütmekteydi.”
Gerekçede şöyle denildi:
“6 Eylül 1955’te yalan haberle Selanik’teki Mustafa Kemal Atatürk’ün evine Yunanlılar tarafından bomba atıldığı yazılıyordu. Bu haber ile yangın için istenen kıvılcım bulunmuş neticesinde galeyana gelen insanlar özellikle Rumlara yönelik yağma olaylarına başlamıştır. Rum azınlığa ait işyerleri evler talan ediliyordu. Resmi kaynaklara göre 4 bin 214 ev, 1.004 işyeri, 73 kilise, 1 sinagog, 2 manastır, 26 okul tahrip edildi. Kiliselere saldırıldı, içindeki kutsal resimler, haçlar, ikonalar ve diğer kutsal eşyalara zarar verildi. 73 Rum Ortodoks kilisesi ateşe verildi. Olaylarda 11 kişi hayatını kaybetti. Helsinki Watch örgütünün bir raporuna göre ise ölenlerin sayısı 15 olarak kayıtlara geçiyordu.”
Rumların yaşadığı her yere saldırı oldu
Olaylarla ilgili yayımlanan fotoğrafların sadece Beyoğlu İstiklal Caddesini gösterdiğini kaydeden Gergerlioğlu, “Rumların yoğun olarak yaşadığı; Beyoğlu, Kurtuluş, Şişli, Nişantaşı, Eminönü, Fatih, Balat, Eyüp, Bakırköy, Yeşilköy, Ortaköy, Arnavutköy, Bebek, Moda, Kadıköy, Kuzguncuk, Çengelköy de bu vandallıktan ve ırkçılıktan nasibini alıyordu” dedi.
Sadece yağma değil ırkçılık yapıldı
Gergerlioğlu tahrip edilen işyerlerinin sadece yüzde 59’u Rumlara olduğunu, kalan yüzde 17’sinin Ermenilere, yüzde 12’sinin Yahudilere ait olmasının olayın sadece bir yağma olmadığını ırkçılık boyutunun da olduğunu gözler önüne serdiğini kaydetti.
HDP’li Ömer Faruk Gergerlioğlu yasa gerekçesinde Türkiye futbol efsanelerinden Lefter’le ilgili bir ayrıntı da verdi:
“TFF 2018-2019 senesi futbol sezonuna ismi verilen, Türkiye futbolunun efsanelerinden biri olan aslen Rum olan Lefter Küçükandonyanis de, olayların mağdurlarından oldu. Lefter, o günleri şöyle anlattı: ‘15 gün önce gol attığımda omuzlardaydım. O gün ise kayalar ve boya tenekeleri ile karşılaştım. En kötüsü harçlık verdiğim çocuklar evime saldırdı. Kızlarım küçüktü, onları öldürmeye kalktılar. Sonra çok sordular kim yaptı diye, ama o gün de söylemedim, bugün de söylemeyeceğim.’”
Gergerlioğlu o dönem yapılanları Türkiye’de yaşayan Rum yurttaşların can ve mal güvenlikleri olmadığı için Türkiye’yi terk etmek zorunda bırakılmasını da şu şekilde anlattı:
Mezardan çıkarılan kafa tasları ile top oynadılar
“6-7 Eylül 1955’te olaylara şahid olan Ekümenik Patrikhane’nin fotoğrafçısı Dimitrios Kalumenos, ‘Hıristiyanlığın Çarmıha Gerilişi’ kitabında olayları yazmıştır. Bu kitabı yazısında aktaran Serdar Korucu’nun aktarımında: ‘200 Rum genç kızına vahşice tecavüz ve işkence edildi. Boğaz’da, Ortaköy’de, akabinde aklını yitiren 80 yaşındaki bir kadına tecavüz edildi. Şişli’deki Rum Kabristanı’nda yakın zamanda gömülmüş olan İliaskos’un mezarını açtılar ve onun cesedini bıçakladılar! Başka mezarları da kazdılar, kemikleri çıkardılar ve kafataslarına top muamelesi yapıp tekmeleyerek Türk futbolunun ilerlemesi ve gelişmesine önemli katkı sağlayan ünlü Rum futbolcu Lefter Küçükandonyadis’i alaya almak için ‘Lefter Gol, Gol, Gol!’ diye bağırdılar!’ ifadeleri yer almıştır. Bu olaylar neticesinde pek çok Türkiye’de yaşayan Rum yurttaş can ve mal güvenlikleri olmadığı için Türkiye’yi terk etmek durumunda kalmıştır.”
Pogrom ile yüzleşme sağlanamadı
Gergerlioğlu, aradan geçen 65 yıla rağmen halen pek çok kişinin “Pogrom” olarak nitelendirdiği olaylarla ilgili yüzleşme sağlanamadığına dikkat çekerek “Yaşanan olaylar bugün hale belleklerde tazeliğini korurken etkin soruşturmaların yürütülmemesi mağdurların adaletin yerini bulamadığı hissiyatı toplumsal barış için risk oluşturmaktadır” dedi.
Gergerlioğlu anlattığı bu gerekçelerle 6 Eylül gününün 6-7 Eylül 1955’te Yaşanan Olaylarda Kaybedenleri Anma ve Yas Günü olması için bu kanun teklifi hazırlandığını kaydetti.
Meclis Komisyonu olayları araştırsın
HDP’li Gergerlioğlu, aynı gerekçelerle 6-7 Eylül’de yaşanan olayları objektif olarak tespit etmek ve doğurduğu sorunlara çözümler üretebilmek amacıyla Meclis Araştırması yapılması için Komisyon kurulmasını da talep etti.
