HABER MERKEZİ – HDP 2019 yılında yaşanan hak ihlallerine ilişkin yayınladığı raporda, 24 Temmuz 2015 tarihinden bu yana partilerine, parti tabanlarına ve bileşenlerine yönelik gerçekleştirilen operasyonlar sonucunda gözaltına alınan kişi sayısının 16 bini aştığı, 5 bin 66 kişinin ise tutuklandığı belirtildi. Tutuklanan siyasetçiler arasında 89 İl eşbaşkanı, 193 İlçe eşbaşkanı, 20 belediye eşbaşkanı ve 7 milletvekili bulunuyor.
HDP Hukuk ve İnsan Hakları Komisyonu 2019’da yaşanan hak ihlallerini derlediği raporu yayınladı. Raporda hak ihlalleri, “HDP’ye yönelik siyasi operasyonlar, Kayyım darbesi, Açlık grevleri ve cezaevlerinde yaşanan hak ihlalleri, Türkiye’de yargı, Kadının hakları, Çocuk istismarı ve çocuk işçiler ve İş cinayetleri” başlıkları altında verildi. Raporda, 2016 yılında gerçekleşen darbe teşebbüsü ve sonrasında ilan edilen Olağanüstü Hal ile en temel insan haklarının ihlal edildiği, sadece sayısal verilere dahi bakıldığında Türkiye nüfusunun yüzde 50’sinin belli bir ideolojiyi desteklemediği için sistematik olarak hak ihlallerine maruz bırakıldığı belirtiliyor. AKP’nin “işkenceye sıfır tolerans” iddiasına rağmen son yıllarda işkence vakalarının arttığına dikkat çekine raporda, “Özellikle sokakta, polis araçlarında, toplantı ve gösterilere müdahale sırasında yani “resmi gözaltı” yerleri dışında işkence, insan onuruna aykırı kötü muamele sıkça kullanılır hale gelmiştir.” denildi. 24 sayfadan oluşan raporda çarpıcı bazı tespitler şöyle.
’16 bin kişi gözaltına alındı 5 bin kişi tutuklandı’
Raporda, “HDP’ye yönelik siyasi operasyonlar” başlığı altında şu veriler yer aldı: “Sadece 2019 yılında en az bin 674 üyemiz veya destekçimiz gözaltına alınmış, en az 200’ü tutuklanmıştır. 24 Temmuz 2015 tarihinden bu yana partimize, partimiz tabanına ve bileşenlerine yönelik gerçekleşen siyasi soykırım operasyonları neticesinde toplam 15 bin 530 kişi gözaltına alınmış, aralarında Eş Genel Başkanlarımız, Milletvekillerimiz, il-ilçe eş başkanlarımız, yöneticilerimiz ve parti üyelerimizin bulunduğu 3 bin 661 kişi tutuklanmıştır. Bu kapsamda Genel Merkezimizin Temmuz 2016 tarihinden bu yana edindiği bilgiler doğrultusunda toplam 10 bin 719 kişi gözaltına alınmış 2 bin 251 kişi ise tutuklanmıştır. Şimdiye kadarki gözaltı sayıları 16 bini aşmış durumdadır. Toplam tutukluluk ise 5 bin 66 kişidir. Bunlar sadece ulaşabildiğimiz sayılardır. Ulaşamadığımız tutukluluk ile birlikte toplam tutukluluk sayısı 6 binin üzerindedir.”
’89 il, 193 ilçe eşbaşkanı tutuklandı’
Temmuz 2015’ten bu yana 89 il eş başkanı, 193 ilçe eş başkanı, 1 belde eşbaşkanının tutuklandığının belirtildiği raporda, tutuklamalara ilişkin şu veriler yer aldı: “31 Mart seçimleri sonrası 19 Ağustos 2019 tarihinde yeniden başlayan Kayyım Operasyonları sonrasında 20 belediye eşbaşkanımız tutuklanmış, 28 belediyemize kayyım atanmıştır. Temmuz 2015’ten bu yana Eş Genel Başkanlarımızla birlikte 16 milletvekilimiz, 7 MYK, 21 PM üyemiz, 750’yi aşkın il ve ilçe yöneticimiz tutuklanmıştır. Şu anda 7 milletvekilimiz tutukludur. Bunun yanında, 11 milletvekilinin milletvekilliği düşürülmüştür. Başkanvekilleri dâhil 93 belediye eşbaşkanı tutuklanmış 84 belediyeye ise kayyım atanmıştır. 1 Şubat 2017’den bugüne kadar yapılan siyasi soykırım operasyonları neticesinde toplam 5 bin 98 kişi gözaltına alınmıştır.”
Raporda ceza alan tutuklu ve tutuklu olmayan siyasetçilere de ayrıntılı bir şekilde yer verildi. Raporda, “Kayyım Darbesi” başlığı altında ise 31 Mart yerel seçimlerinden sonra KHK’lı oldukları gerekçesiyle HDP’li 6 belediye eş başkanı ve 50’den fazla belediye meclis üyesine mazbataları verilmediği belirtildi. 19 Ağustos 2019 tarihinde başlayan kayyım atamalarının devam ettiğinin belirtildiği raporda, 20 belediye eşbaşkanının tutuklandığı, 28 belediyeye kayyım atandığı belirtildi.
‘Cezaevlerinde bin 33 hasta mahpus var’
Raporda, “Açlık Grevleri ve Cezaevlerinde Yaşanan Hak İhlalleri” başlığı altında ise, PKK Lideri Öcalan’ın 1999’dan bu yana tecrit altında olduğu belirtildi. 200 gün devam eden tecride karşı açlık ve ölüm orucu eylemleri sonucunda Öcalan’ın 8 yıl aradan sonra avukatlarıyla görüşebildiği hatırlatıldı. Cezaevlerinde uygulanan tecrit, işkenceye varan boyutlarda işkence iddialarının cezaevlerinin en başat sorunları haline geldiğinin belirtildiği raporda, cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerine ayrıntılı bir şekilde yer verildi. Raporda, hapishanelerde 457’si ağır olmak üzere bin 333 hasta mahpusun bulunduğu ifade edildi.
‘3 milyon kadın işsiz’
“Kadının Hakları” başlığı altında ise kadınlara yönelik hak ihlalleri yer aldı. 2019 Ocak ayında kadınlarda işsiz sayısının 1 milyon 714 bin, işsizlik oranının ise yüzde 16,5 düzeyinde olduğunun belirtildiği raporda, “İş aramayıp çalışmaya hazır olanlar da dahil edildiğinde kadınlarda işsiz sayısı 1 milyon 714 binden 3 milyon 74 bine çıkıyor. Bu durumda da kadınlarda işsizlik oranı yüzde 26,2’ye yükseliyor.” denildi.
‘440 kadın öldürüldü’
Kadın cinayetlerinin politik olduğuna dikkat çekilen raporda, Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformunun açıkladığı rakamlara göre, 2016’da 328 kadın, 2017’de 409 kadın, 2018’de 440 kadının öldürüldüğü belirtildi. Raporda, şu veriler yer aldı: “Her yıl 145 bin kadın şiddete maruz kaldığına dair başvuru yapıyor. Yılda 80 bine yakın cinsel şiddet suç duyurusu yapılıyor. Şiddet önleme ve izleme merkezi sayısı ne yazık ki 73’tür. Aile ve dini rehberlik bürosu sayısı 481’dir. 6284 nolu yasa ile sığınakta kalma hakkı veriliyorken, sığınak açması gereken 237 belediye sadece 32 sığınak açmış, sığınakların yatak kapasitesi yüzde 54 eksiktir.”
‘Askeri araç nedeniyle 16 çocuk hayatını kaybetti’
“Çocuk istismarı ve çocuk işçiler” başlığı altında da, yaşamını yitiren, işkence ve kötü muamele gören, şiddetin farklı türlerine maruz bırakılan çocuklara yer verildi. Askeri araçlar nedeniyle 16 çocuğun hayatını kaybetmiş olmasına dikkat çekilen raporda, askeri mühimmat ve savaş atıklarının yol açtığı çocuk ölümleri ve yaralanmalardaki artışın durumun vehametini gösterdiği ifade edildi. Türkiye’nin Kuzey Doğu Suriye’ye yönelik askeri müdahale sonucu sınır bölgelerinde 5’i çocuk, 18 kişinin yaşamını yitirdiği belirtildi.
‘3 bin çocuk cezaevinde’
Çocuğa özgü bir adalet sisteminden bahsetmenin giderek zorlaştığına vurgu yapılan raporda, “743’ü anneleriyle birlikte cezaevlerinde kalmak zorunda olan çocuk olmak üzere 3 bin çocuk cezaevlerinde yaşamaya devam ediyor” denildi. Çocukların, işgücü piyasasında sömürülmeye devam edildiğinin belirtildiği raporda, 2012 yılından bu yana TUİK Çocuk İş Gücü İstatistikleri yayımlanmadığına dikkat çekildi. Çocukların cinsel istismara maruz bırakılmalarının meşrulaştırıldığının belirtildiği raporda, “Failler korunuyor, erken yaşta evliliklere izin verilmesi ve önünün açılması ile meşrulaştırılıyor.” denildi.
“İş cinayetleri” başlığı altında ise iş cinayetlerine ilişkin veriler paylaşıldı. 2019 yılının ilk on bir ayında en az bin 606 işçinin yaşamını yitirdiğinin belirtildiği raporda, “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin verilerine göre 2018 yılında en az 73 işçi işyeri içinde ve işyeri dışında ise işe bağlı olarak intihar ederek yaşamını yitirmiştir. Son 6 yılda ise en az 351 işçi ağır çalışma koşulları, işsizlik nedeniyle intihar etmiştir.” denildi.
