Burcu Özkaya Günaydın
Antakya’nın Defne İlçesinde şiddet, eşitsizlik, yoksulluk ve işsizlikle yüz yüze kalan kadınlar, ‘devlet desteği’ yardımlarla hayata tutunmaya çalışıyor. Kimi kadınlar yoksulluk nedeniyle muhtaç bırakıldıkları yardımın ‘bahanelerle’ kesilmesi ya da reddedilmesi nedeniyle ikinci kez yoksulluğa düşüyor.
Türkiye’de yoksulluk TÜİK verilerine göre; 2014 yılından itibaren yıl yıl arttı. İşsizlik ise Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyelerinde. Birçok ilde nüfusun neredeyse yarısı yüzde 44’ü gibi bir oranda devlet desteği olmadan yaşamını sürdüremiyor. Kültür turizmiyle anılan Antakya’da da, iş imkanının düşüklüğü, var olan işlerde uzun çalışma saatleri ve çalışma yaşamındaki ücret azlığı yardım ihtiyacını kaçınılmaz kılıyor. Defne ilçesinde görüştüğümüz kadınlar şiddet, eşitsizlik, yoksulluk ve işsizlik sorunlarıyla yüz yüze. Kadınlar bir çok zorlukla aldıkları ve talep ettikleri yardımlar için defalarca gittikleri kurumlarda kimi zaman yüzlerine dahi bakılmıyor kimi zaman kovuluyor. Kadınlar yardımların çeşitli gerekçelerle ya kesildiğini ya da reddedildiğini anlatıyor.
‘Nafaka hakkından vazgeçmek zorunda kaldım’
Antakya’da devlet desteği alan ancak desteği kesilen kişilerden biri Neslihan Atahan. Yıllarca eşinden gördüğü şiddet nedeniyle çocuğunu da yanına alarak evini terk eden Atahan, ailesinin yanına yerleşir. 2011 yılında boşanan Atahan, boşanma davası sürecinde nafaka talep ettiği için eşinin ailesi tarafından kaldığı ailesinin evi basılır, babası ölümle tehdit edilir. Bunun üzerine nafaka hakkından vazgeçer Atahan. Ailesinin bahçesinde babasıyla birlikte mevsime göre sebze yetiştirip satan Atahan, ancak sebzelerini sattıkları hal ve pazardan ödemelerini hemen alamadıkları için bazen aylarca gelir elde edemiyor.
‘Çalışanlar doğru dürüst dinlemedi’
Düzenli geliri olmadığı için günlük giderlerini karşılamakta zorlanan Neslihan Atahan, “Oğlumun okul giderlerini dahi karşılayamıyorum.” diyor. Yoksul aileler için verilen aylık 800 TL’lik nakdi destekten yararlanmak için 3 defa Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Hatay İl Müdürlüğü’ne başvuru yapar. Atahan, başvurusunu şöyle anlatıyor: “Çalışanlar doğru düzgün dinlemediler bile. ‘Babasının sosyal güvencesinden yararlanır’ deyip beni geri gönderdiler. En son bir görevli beni dinledi. Ve ‘Durumuna göre alabiliyorsun’ dedi. İstenen ikametgah ve yoksulluk belgesi evraklarıyla başvuru yaptım. Başvuru sonucunda 2011 yılından itibaren 2019 yılının Haziran ayına kadar nakdi desteği aldım.”
‘Son incelemede sorular değişti’
Yılda bir ya da iki defa Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Hatay İl Müdürlüğü’nden görevlilerin yaşadığı eve gelerek incelemede bulunmasını şöyle anlatıyor: “Haziran ayı başında İl Müdürlüğünden görevliler yine geldi. Bu defa her zamankinden daha farklı sorular sordular. Oğlumun boyunu, kilosunu, hangi okulda okuduğunu, ders durumunu, okuldaki sosyal aktivitelere katılıp katılmadığını sordular. Daha önce geldiklerinde geçimimi nasıl sağladığımı, kiminle kaldığımı soruyorlardı.”
’15 yaşındaki oğlum boyu uzun diye yardım alamıyor’
Atahan, evlerine yapılan bu son incelemenin ardından bir ay daha nakdi yardım alır ancak sonrasında yardımın kesildiğini öğrenir. Yardımın neden kesildiğini öğrenmek üzere gittiği Sosyal Hizmetler Hatay İl Müdürlüğü’nden, “15 yaşındaki oğlunun, boyu ve fiziği göz önünde bulundurulunca kendini koruyabildiği ve istismara açık olmadığı için ödeneğin kesildiği” yanıtını alır. Atahan, “Oğlum boyu uzun diye yardım alamıyor. Bu gerekçenin bahane olduğunu düşünüyorum. Her gün köyden şehre 2 araba değiştiriyor. Yol parası olmadığı için bisikletle okula gidip geliyor. Kış tam bastırınca ne yapacak? 3 ayda bir ayakkabı alıyorsam şimdi 6 ayda bir alıyorum.” diyerek yardımın kesilmesine tepki gösteriyor. Atahan, “Ne oldu da birden kesildi?” diyerek Alevi olduğu ve siyasi görüşünden dolayı yardımın müdahale ile kesildiğini öne sürüyor.
Tek geçim kaynağı yardımlar
H.Ö. de 3 yıl önce boşanır. 14 ve 16 yaşlarında 2 çocuğu ile birlikte ablası ve down sendromlu abisinin yanına yerleşir. H.Ö., bel kayması hastalığından dolayı iş bulmakta zorlanıyor. 5 nüfusla oturdukları evleri kira olan H.Ö.’nün de tek geçim kaynağı down sendromlu abisi için devletin ödediği 1.150 TL yardım ve çocukları için aldığı 500 TL nafaka.
Yardım için gitti kovuldu
H.Ö. de, yoksul öğrenciler için verilen eğitim desteğinden yararlanmak için 5 defa Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Hatay İl Müdürlüğü’ne başvuru yapar. Ancak her defasında down sendromlu abisi için aldıkları yardım nedeniyle öğrenci yardımı alamayacağı yanıtını alır. İl Müdürlüğüne son kez gittiğinde kovulan H.Ö., “Bir gelirim olmadığı ortada. Zaten yoksulluk belgesiyle gidiyoruz. Hala da yardım alamıyorum. Armutlu Mahallesi’nde oturan durumu benim gibi olan yardım alamayan çok insan tanıyorum.” diyor.
Oğluyla yaşadığı için yardımı kesildi
Süheyla B. (70) de, 65 yaş üstü olanlar için verilen destekten 5 ay öncesine kadar yararlanıyordu. Süheyla B., iki yıl boyunca aldığı desteğin neden kesildiğini öğrenmek için oğluyla birlikte Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Hatay İl Müdürlüğü’ne gider. Yetkililer, Süheyla B.’ye oğluyla birlikte yaşamasını aylığın kesilme gerekçesi olarak gösterir. Yalnız yaşaması halinde verilen yaşlılık maaşı ile geçinemeyeceğini söyleyen Süheyla B., “Oğlumun durumu da çok iyi değil. Aylığı ilaç hastane masrafına kullanıyordum. Şimdi ihtiyaçlarımı karşılayamıyorum.” diyerek mağduriyetine dikkat çekiyor.
