Kadir Devir / Urfa
Urfa’ya özgü Guréx cinsi köpekler bölgede çobanlarla birlikte sürülere bekçilik yapıyor. Sivas’ın Kangal’ı, Aksaray’ın Malaklısı gibi meşhur bir ırk olan Guréx köpekleri Urfa’nın sıcak havalarına sağladığı uyumla gözlere çarpıyor.
Sürüleri koruyan bu köpek cinsi aynı zamanda “Kurtboğan” adıyla bölgede tanınırken iri ve güçlü cüssesiyle caydırıcı bir özelliğe sahip. Erkeklerinin 110, dişilerinin 80 kiloya ulaştığı bu ırkın boyları ise ortalama bir insan boyunu geçiyor. Guréx cinsi köpekler ağırlıklı olarak Urfa’nın Karaköprü ve Bozova ilçelerinde sürülere bekçilik yapması için yetiştiriliyor. Guréx köpekleri yetiştirici Şanlıurfa Guréx Çoban Köpekleri Dernek Başkanı Yunus Emre Kılıç şunları dile getirdi:
‘Kurtboğan olarak adlandırılır’
“Köpeklere merakımız yıllardır var bu ırkın korunması ve popülasyonun arttırılması adına çalışmalar yürütüyorum. Karaköprü ilçesine bağlı Akziyaret köyünde kendi ellerimle oluşturduğum barınakta bu türün devamını sağlıyorum.
Bu ırk ortalama 10-12 yıl arası yaşamaktadır. Nadiren olsa da 15-16 yaşını görebiliyorlar. Erkek ve dişi olanları ayırt etmek için boylarına ve kilolarına bakılabilir. Bu ırk yılda 2 kez yani her 6 ayda bir kez doğum yapabilir. Her doğumunda ortalama 5 yavru dünyaya getirir.”
Kılıç, Guréx cinsi köpek ırkının aşırı sıcaklıklara karşı dayanıklı olduğunu vurgulayarak şunları anlattı:
‘Koruma içgüdüsü çok gelişkindir’
“Bu hayvanlar sürüdeyken çoban orada olsun olmasın sürüyü bekler. Kurt, domuz gibi yabani hayvanlara karşı aşırı hassastır. Özellikle bölgede kurtçu olarak adlandırılmasının nedeni budur. Sürüyü korumakta bu köpeğin üzerine bölgede başka bir köpek ırkı bulunmaktadır. Koruma güdüsü çok gelişkindir. Çoban sürü önünde ise geride, çoban sürü gerisinde ise önde yürür, sürekli sürü etrafında tur atar. Koku duyularının yüksek olması sebebiyle kurt kokunu aldığı an sürüyü bir araya toplar ve başında bekler.
2 yıl önce çoban sürünün başında değilken bir koyun doğum yapıyor. Bizim köpeğimiz sabaha kadar doğum yapan koyunun başında bekleyerek güvenliğini sağlıyor. Zaten herhangi bir tehdit algılamadığı sürece de insana saldırmaz.”
Kılıç, Guréx cinsi köpeklerin çoğaltılması, ırkının korunması ve tanıtılması için çaba gösterilmesi gerektiğini ifade ediyor.
Prof. Sevgili: Kangallara göre daha iri
Öte yandan Harran Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Murat Sevgili de CNN Türk sitesine verdiği bir demeçte Guréx cinsi köpekler hakkında çok fazla bilimsel bilgi bulunmadığını, ağırlıklı olarak Bozova yöresinde yetiştirildiğini ve çoban köpeği olarak bilindiğini ifade etmişti. Prof. Dr. Sevgili, Kurtboğanların Kangal köpeklerine göre daha iri cüsseli ve dayanaklı bir tür olduğunu özellikle Urfa’daki sıcaklara dayanıklı bir tür olduğunu kaydetmişti. Sevgili, şu bilgileri vermişti:
“Erkekler dişilere göre biraz daha iri cüsseli ve kuyruklarının üst kısmı sırta doğru biraz daha kıvrımlıdır. Yüz, burun ve kulak bölgesinde siyah maskelenme görülen bir tür olarak biliniyor. Kır beyazdan değişik tonlarda türleri bulunuyor. Arka ayakta üçüz toynak benzeri bir çıkıntı da yine bu türe özgüdür.”
